Free psa

Free PSA nedir?

Free (hür) PSA (Prostat Spesifik Antijen); kanda proteinlere ast olmadan bağımsızlık olarak dolaşan PSA oranını belirtir.

Kanda dolaşan psa nın %65-95’ nı proteinlere bağlıdır. Bu proteinlerden başlıcası alfa 1- anichymotrypsin ve alfa-macroglobulin’ dir.

PSA’nın geri kalan %5-35 kadarlık kısmı ise herhangi bir proteine emrindeki olmadan özgür halde bulunur. Serbest psa seviyeleri yaş, prostat hacmi ve indirekt olarak total psa seviyelerinden etkilenmektedir.

Serbest psa nın total psa’ya bölünmesi ile %f-psa değeri elde edilmektedir. %psa oranı azaldıkça prostat kanseri ihtimali artmaktadır. Prostat kanserli hastalarda adi kişilere oranla, kanda daha artı oranda proteinlere emrindeki psa bulunur. Dolayısıyla prostat kanserli hastalarda daha düşük oranlarda özgür (emrindeki olmayan) PSA bulunur.

PSA, spermin sıvılaşmasını sağlayan bir enzimdir. Esas olarak, prostatın kanallarını ve asinilerini döşeyen hücrelerden salgılanır. Psa büyük ölçüde prostat’a özgü bir enzimdir oysa çok düşük miktarlarda pankreas ve tükürük bezlerinden de salgılanır. PSA nın spermdeki konsantrasyonu kandaki seviyesinin milyon katı kadardır.

PSA, Prostatik hücrelerin ve bazal membranın bütünlüğünün bozulması neticesinde kan dolaşımına girer. Kana psa geçişi, prostatın alışılagelmiş yapısını bozan, ayrıca iyi huylu hastalıklarında keza de prostat kanserinde görülebilmektedir.

PSA seviyesini yükselten durumlar

Prostat kanserinin açık havada, prostat ile ilgili bir fazla olayda ve hastalıkta kanda psa yükselmesi görülebilmektedir. PSA' nın kandaki yarılanma ömrü 3.15 gün gibi kısa bir vakit olduğundan bu yükselmelerin bir çoğu geçici olabilmektedir.

Dolayısı ile önceki psa değerleri olağan olan sağlıklı bir bireyde aniden görülen psa yükselmesinde tabloda belirtilen faktörlerin tümü değerlendirilmelidir.

PSA nın yükselmesini dürüst bir şekilde değerlendirebilmek için; ejekülasyondan 48 saat daha sonra, prostat masajından 3 gün geçtikten sonradan, Transrektal ultrasondan 7 gün, prostat biyopsisinden 6 hafta ve prostat ameliyatından 6 hafta geçtikten daha sonra psa ölçümü tekrarlanmalıdır.

BPH (iyi huylu prostat büyümesi) tedavisinde kullanılan ilaçlardan, 5 alfa redüktaz enzim inhibitörleri finasteride (proscar) ve dutaseride (Avodart) psa seviyelerini düşürebilmektedir. Beş alfa redüktaz enzim inhibitörleri prostatın büyümesini engellemekte, prostat hacmini azaltmakta ve 6 aylık bir dilekçe süresinde kan psa seviyelerini %50-60 oranında azaltmaktadır.

Bu nedenden nedeniyle bu ilaçları kullanmaya başlamadan önce mutlaka hastaların kan psa seviyelerine bakılmalı ve hastaların reel psa seviyelerini öğrenmek için psa seviyeleri 2 ile çarpılmalıdır. Yeniden kullanılan bir takım takviye ve vitamin ilaçlarının içerisinde östrojen bulunmakta ve hormonal mekanizmalar ile psa seviyelerini düşürebilmektedirler.

PSA değerleri nedir?

1. 0 - 2.5 ng/mg düşük (iyi)

2. 2.6 - 10 ng/mg hafif büyümüş (sıradan)

3. 10 - 19.9 ng/mg büyümüş (anormal)

4. 20 ng/mg üstü çok büyümüş (kayda değer derecede olağandışı)