Pco hastalığı

PCO hastalığı nedir?

Polikistik over sendromu (Poli cyctic Ovary); santral sinir sistemi, hipofiz bezi, yumurtalıklar, böbreküstü bezi ve öteki dokular arasındaki etkileşimlerin bozulmasına yan olarak; üreme çağındaki kadınlarda en sık ortaya çıkan endokrin bozukluktur.

Kronik seyreden ve kadınların yaşam kalitesini negatif etkileyebilen bir hastalıktır. Başlatıcı etken veya faktörler az önce tamamen anlaşılamamakla beraber; genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıkmış bir rahatsızlık olarak değerlendirilebilir.

Bu sendromda; beyindeki hipofiz bölümünden salgılanan ve yumurtalık hormon üretimini aranjör, FSH ve LH hormonları arasındaki denge bozulmuştur. Bunun sonucu olarak yumurtalık hormon üretiminde olağandışı sapmalar ve yumurtlamada problemler oluşmaktadır.

Erkeklik hormonu yüksekliğine bağlı olarak vücutta (özellikle yüzde, göğüslerde, göbek etrafında ve bacaklarda) erkek tipi tüylenme artışı (kıllanma) olurken bazen köşelerde açılım biçiminde erkek tipi saç dökülmesi (yerel alopesi) de izlenmektedir.

Hastalığın bir diğer fenomeni olan yumurtlama olmaması (anovulasyon) sonucu progesteron hormonu üretimi olmamakta ve estrojen hormonu kimsesiz salgılanmaktadır. Estrojen hormonunun kimsesiz salgılanması ise rahim kanseri riskini arttırabilmektedir.

Hastalığın bulguları tipik olarak puberte ile başlar. Ilk adetle birlikte adet düzensizlikleri, adet gecikmelerini takiben oluşan yoğun adet kanamaları birincil şikayetlerdir. Bu hastalar çoğunlukla adet gecikmeleri biçiminde keskin adet düzensizliklerinden yakınmaktadırlar.

Sonraki dönemde yıllar içersinde giderek gelişen erkek tipi kıllanma (hirsutism) izlenir. Daha önceleri çenede ve dudak üzerindeki arada sırada görülen, ince olan tüyler artan bir şekilde kalınlaşır ve sayı olarak artarak estetik bir problem yaratır. Erişkin yaşta bu yakınmalara ek olarak "infertilite" yani çocuk olmaması problemi de eklenebilir.

Polikistik over sendromu tanısı nasıl konulur?

PCO sendromu tanısı hastanın tipik şikayetlerine bakılarak konulabilir. Yapılan fizik muayenede erkek tipi tüylenme artışı (kıllanma) izlenir. Tüylenme artışına tıbbi literatürde "hirsutism" adı verilmektedir. Hirsutism büyüyen erkeklik hormonlarının etkisine ast bir durumdur.

Ultrasonda yumurtalıkta hastalığa özgü 3-6 mm çapını geçmeyen bir çok sayıda kist ile ovulasyon yani yumurtlamanın olmaması izlenir. Yumurtlamanın olmamasına "anovulasyon" denir.

Keza yumurtalıkların hacmi de normale göre artmıştır, yani yumurtalıklar normalden daha kocaman görünüdedir. Aşağıdaki ultrason görünümlerinden soldaki bir polikistik overe aitken, sağdaki bayağı görünümdeki bir overe (yumurtalığı) aittir.

Polikistik over sendromunun en manâlı belirtileri nedir?

Tipik polikistik overler (Fazla sayıda kist taşıyan over dokusu), uzun süre yumurtlama olmaması  ardından oluşmaktadır. Olağan kadınların %25 kadarında polikistik overin tipik ultrasonografi bulguları (overlerde inci parça başına gibi dizilmiş follikül kistleri) görülmektedir.

Doğum denetim hapı kullanan kadınların %14’ünde de bu ultrasonografik belirti izlenmiştir. Bu durumda sadece polikistik over görüntüsü teşhis koymada yeterli değildir. Uzun süre yumurtlamanın olmaması şu tablolara niçin olabilir:

• KısırlıkAdet düzensizliği
• Tüylenme artışı, saç dökülmesi ve akne (sivilce)
• Rahim kanseri ve muhtemel meme kanseri riskinde büyüme
• Kalp-damar hastalıkları riskinde yükselme
• İnsülin artışı mevcut olan kadınlarda şeker hastalığı riskinde artma.

Polikistik over sendromunun tedavisi nasıl yapılır?

PCOS tedavisinde hastalığı tamamı ile ortadan kaldırabilecek etkin bir yöntem yoktur. Hastanın ihtiyacına kadar tedavi düzenlenir. Adet düzensizliği ve tüylenme şikayeti keskin olan kadınlarda çare de doğum denetim ilaçları epeyce etkilidir.

Buradaki çare ile yumurtalıklardan üretilen erkeklik hormonunu baskılanmaktadır. Bu tedavi şeklinde amaç vücutta yeni tüylerin oluşumunun engellenmesidir. Başlanan tedaviden netice alabilmek için en azından 6ay- 1yıl ummak gereklidir.

Ne eyvah ama eskiden oluşmuş tüyler için etkili ve çabuk bir ilaç tedavisi yoktur. Daha önceden oluşmuş tüyler için yapılması gereken ağda, elektroliz gibi yöntemlerle bunların giderilmesidir. Doğum teftiş ilaçları kullanılmadan tüyler alınırsa usul başarısız olur ve alınan tüyler yeniden ve daha artı bir şekilde çıkar.

Polikistik overi olan kadınların bir çoğunda yumurtlama gerçekleşmediği için infertilite problemi de olabilir. Eğer çocuk istemi varsa kullanılacak çare yumurtlama sağlayıcı ilaçların kullanımıdır. Bu tedaviler ile polikistik overli kadınların % 80'inden fazlasında yumurtlama sağlanabilir.

Gerek kısırlık gerekse tüylenme tedavilerinde izlenecek ilk yol bir beslenme uzmanı eşliğinde kilo verilmesidir. Çünkü ama kilo kaybı ile hormonal düzenin normal şekle girebildiği izlenmiştir. Buradaki neden, kilo artışına emrindeki vücutta hormonal bir kısır döngü oluşmuştur ve bunu kırmanın tek yolu zayıflamaktan geçer.

Fakat; bazı durumlarda ise PCO hastaları bayağı ve hatta cılız kilolu olabilirler. Polikistik over sendromunun tedavisindeki ilaçlar oldukça etkilidir. Ama, bazen ilaçla tedavide galibiyet sağlanamadığında laparoskopik cerrahi ile yumurtalıklara cerrahi bir teşebbüs (ovarian drilling) uygulanabilir.

Polikistik over sendromunda tedavi epeyce uzun bir zaman devam etmelidir. Çünkü yumurtalıklar üzerindeki baskı ortadan kaldırıldıktan sonra yumurtalıklar bitmiş derme çatma hormon üretimine başlamakta ve şikayetler yeniden başlayabilmektedir.